O krasce

Kraska Coracias garrulus jest przedstawicielem rzędu kraskowych Coraciiformes, należy do rodziny krasek Coraciidae. Do rodziny tej zaliczamy przedstawicieli dwóch rodzajów: kraska Coracias z 8 gatunkami i kraskówka Eurystomus z 4 gatunkami. Z zimowisk kraski przylatują w ostatnich dniach kwietnia i w pierwszych dniach maja.

  • Kraska na czatowni. Fot. Cezary Pióro

siedliska

Kraska jest gatunkiem środowisk otwartych. Szczególnie chętnie zasiedla krajobraz kulturowy o charakterze mozaiki pastwisk, łąk, ugorów, pól ornych oraz rozdrobnionych lasów, gdzie dominującą formą działalności ludzkiej jest ekstensywne rolnictwo. Ważnymi elementami jej środowiska lęgowego są martwe i zamierające drzewa, słupy napowietrznych linii energetycznych i telefonicznych, które ptaki wykorzystują jako czatownie lub miejsca obserwacyjne.

  • Typowy "kraskowy" krajobraz. Fot. Karol Trzciński

  • Kraska w pobliżu dziupli. Fot. Grzegorz Leśniewski

Po przylocie z zimowisk w Afryce natychmiast zajmują swoje zeszłoroczne stanowiska, szczególnie chętnie tam, gdzie w roku ubiegłym osiągnęły sukces lęgowy. Znane są przypadki, że jedno stanowisko kraski zasiedlały przez ponad 10 lat, a jak twierdzą miejscowi mieszkańcy, nawet jeszcze dłużej.

Biologia

W kilka dni po przylocie pary rozpoczynają toki. Gniazda zakładają w dziuplach po dzięciole zielonym lub czarnym, czasami, choć rzadko, wykorzystują także większe budki lęgowe (np. typu “D” wg Sokołowskiego). Wnętrze dziupli bądź budki lęgowej nie jest niczym wyścielone. Najwcześniej w połowie maja w gniazdach pojawiają się pierwsze jaja. Pełne zniesienie liczy od 2 do 5 jaj. Ptaki rozpoczynają wysiadywanie przed złożeniem kompletu jaj, stąd też pisklęta lęgną się asynchronicznie. Wysiadywanie trwa ok. 3 tygodni. Pisklęta lęgną się niedołężne, ślepe, bez okrywy puchowej i pozostają w gnieździe ok. 4 tygodni, karmione przez oboje rodziców. W związku z faktem, że pisklęta lęgną się asynchronicznie, ich rozwój w czasie pobytu w gnieździe, szczególnie na początku jest silnie zróżnicowany. W okresach niedoboru pokarmu (długotrwałe deszcze połączone ze spadkiem temperatury) najsłabsze pisklę (lub dwa) giną, stąd straty częściowe dotyczą znacznej liczby par z sukcesem. Podloty w liczbie 1-5 przez pewien czas po wylocie z gniazda pozostają pod opieką rodziców w pobliżu gniazda. Bardzo często podloty wychodzące z gniazda latają bardzo słabo, ze względu na nie w pełni wyrośnięte pióra.

  • Polując kraski często przesiadują na drutach linii energetycznych. Fot. Cezary Pióro

Pokarm

W okresie lęgowym pokarmem kraski są duże owady, zwłaszcza chrząszcze i prostoskrzydłe. Inne zwierzęta rzadziej stanowią jej pokarm, a są to: żaby, jaszczurki, drobne gryzonie, ćmy i dżdżownice.

stan populacji

Kraski odlatują z Polski od końca sierpnia do końca września. Zimują we wschodniej Afryce. Areał lęgowy kraski obejmuje północno-zachodnią Afrykę, Półwysep Iberyjski, południową Francję, Półwysep Apeniński, Półwysep Bałkański, lokalnie środkową Europę, Rosję, Azję Mniejszą, Bliski Wschód, Azję Centralną i sięga do zachodnich Chin. Wg Tuckera i Heath europejska populacja kraski liczy od 29000 do 180000 par lęgowych. Najliczniejsze populacje zasiedlają Rosję, Turcję, Rumunię, Ukrainę oraz Hiszpanię.