Celem programu rolnośrodowiskowego jest ochrona środowiska przyrodniczego na gruntach rolniczych. Polska jest jednym z nielicznych krajów, w którym przyroda zachowała swoje naturalne i niepowtarzalne oblicze. Rolnictwo poprzez tradycyjny sposób uprawy, małą ilość stosowanych środków ochrony roślin i nawozów przyczyniło się do podtrzymania korzystnego stanu środowiska. W większości przypadków wejście gospodarstw rolnych w program rolnośrodowiskowy nie będzie wiązało się dużym ograniczeniem prowadzonej działalności, ale z wymiernymi korzyściami dla rolnika i przyrody.

Otrzymanie płatności z tytułu programu rolnośrodowiskowego, jak również płatności bezpośrednich, płatności z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) czy zalesiania gruntów rolnych, od 1 stycznia 2009 roku będzie uzależnione od przestrzegania przez rolników wymogów tak zwanej: „wzajemnej zgodności” wyrażonych w obowiązującym prawie, w zakresie:
1.    Utrzymania gruntów, które wchodzą w skład gospodarstwa, w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska (określonych w załączniku IV do rozporządzenia Rady nr 1782/2003)
2.    Podstawowych wymogów z zakresu zarządzania określonych w załączniku III do rozporządzenia Rady nr 1782/2003. Wymogi te podzielone są na trzy obszary:

Obszar A, który obejmuje:
•    Ochronę środowiska naturalnego
•    Identyfikację i rejestrację zwierząt

Obszar B obejmujący:
•    Zdrowie publiczne
•    Zdrowie zwierząt
•    Zdrowotność roślin

Obszar C obejmuje:
•    Dobrostan zwierząt

 

 

Od 1 stycznia 2009 r. zaczną obowiązywać rolników wymogi z Obszaru A - Ochrona środowiska naturalnego, polegające na:
1.    Ochronie dzikiego ptactwa.
2.    Ochronie wód podziemnych przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez niektóre   substancje niebezpieczne
3.    Przestrzeganiu zasad stosowania osadów ściekowych w rolnictwie
4.    Ochronie wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego.

W tym samym okresie zacznie obowiązywać wymóg identyfikacji i rejestracji zwierząt.

Wymogi z obszaru B będą wdrażane od roku 2011, natomiast wymogi z obszaru C zaczną obowiązywać dopiero od roku 2013.
Nieprzestrzeganie przez rolników minimalnych wymagań określonych w ramach zasady wzajemnej zgodności będzie skutkowało sankcjami w postaci obniżenia kwot płatności, aż do całkowitego ich pozbawienia w przypadku nieprzestrzegania ustalonych wymagań w kolejnych latach.

WYMOGI WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI OBOWIĄZUJĄCE OD 1 STYCZNIA 2009 DOTYCZĄCE OCHRONY ŚRODOWISKA.

1.    Ochrony ptaków i siedlisk przyrodniczych, dzikiej fauny i flory.
Ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów i składników przyrody takich jak: gatunki chronione, dziko występujące rośliny, zwierzęta, grzyby, zagrożone oraz naturalne siedliska przyrodnicze roślin i zwierząt, krajobraz i zadrzewienia.

Jedną z 10 form ochrony przyrody określonej przez ustawę o ochronie przyrody jest obszar Natura 2000. Na tych obszarach wymagania w zakresie wzajemnej zgodności wynikają z następujących dyrektyw:
•    Dyrektywa ptasia – dotycząca ochrony dzikich ptaków
•    Dyrektywa siedliskowa – dotycząca ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.
Ochrona gatunkowa obejmuje obszar całej Polski i dotyczy wszystkich mieszkańców, a więc także rolników. Natomiast celem istnienia sieci Natura 2000 jest ochrona różnorodności biologicznej na terenie Wspólnoty Europejskiej polegająca na zachowaniu najbardziej zagrożonych siedlisk i gatunków ptaków, roślin i zwierząt wskazanych w Dyrektywach. W skład Sieci Natura 2000 wchodzą tzw.: Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) – które wyznacza się na podstawie dyrektywy ptasiej oraz Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk, które wyznacza się na podstawie dyrektywy siedliskowej.
Na obszarach Natura 2000 będą obowiązywać plany ochrony dla wybranej populacji, siedlisk i określone działania ochronne dla danego terenu oraz gatunku. Rolnik gospodarujący na tym terenie będzie musiał tych dodatkowych wymagań przestrzegać.

 

 

 

Wymagania Dyrektywa Ptasiej i Dyrektywy Siedliskowej:
Rolnikom nie wolno umyślnie:
•    chwytać, okaleczać, zabijać, transportować, pozyskiwać i przetrzymywać ptaków żywych i martwych podlegających ochronie,
•    niszczyć jaj, gniazd, płoszyć ptaków objętych ochroną,
•    fotografować, filmować i obserwować, jeśli będzie to powodowało płoszenie lub niepokojenie ptaków chronionych,
•    niszczyć siedlisk, ostoi zwierząt oraz roślin i grzybów objętych ochroną,
•    zrywać, zbierać, niszczyć roślin i grzybów objętych ochroną,
•    wypalać łąk, pastwisk, nieużytków, rowów, pasów przydrożnych, trzcinowisk i szuwarów.

Literatura:
1.    Materiały informacyjne ARiMR
2.    Materiały informacyjne CDR Brwinów