ZOBACZ  WSZYSTKIE PŁOMYKÓWKOWE  AKTUALNOŚCI

Rząd Sowy Strigiformes obejmuje 174 gatunki występujące na świecie. W Polsce reprezentowany jest przez dwie rodziny: płomykówkowate Tytonidae oraz puszczykowate Strigidae. Do pierwszej rodziny należy płomykówka Tyto alba, a do drugiej wszystkie inne spotykane w Polsce gatunki sów (12 gatunków). W rodzinie płomykówkowatych wyróżnia się dwa rodzaje: Płomykówki Tyto, do którego, poza naszym gatunkiem, należy jeszcze 14 innych, występujących na całym świecie oraz  Puchówki Phodilus reprezentowane na świecie przez 3 gatunki.

Długonoga sowa, wielkości gołębia. Duża głowa i szersze skrzydła sprawiają, że ptak wydaje się znacznie większy. Czarne oczy wyróżniają się na tle jasnej części twarzowej (szlary). Nazwa sowy pochodzi od czarno-białych plamek lub kropek, tzw. „płomyków” na upierzeniu wierzchniej części ciała, który jest stalowo-rudy.

długość ciała 33-39 cm
rozpiętość skrzydeł – 80-95 cm;
waga – ok. 330 g.

Głos płomykówki to przeraźliwe rzężenie i syczenie.

Płomykówka w areale swojego występowania tworzy szereg podgatunków geograficznych. W Polsce występuje wschodnioeuropejski podgatunek Tyto alba guttata. Występuje w całym kraju za wyjątkiem wysokich gór, lecz w wielu okolicach jest ptakiem bardzo nielicznym i ginącym. Pierwotnie zasiedlała skały (tak jest do dzisiaj w północnej Afryce), ale obecnie większość par gniazduje w budynkach. W Polsce płomykówka gniazduje w obiektach sakralnych, w budynkach gospodarczych, w otworach i kominach wentylacyjnych bloków, a także w tak nietypowych miejscach jak gołębniki, transformatory, a nawet grobowce.

W naszym kraju jest gatunkiem osiadłym, choć część ptaków może podejmować wędrówkę na dość znaczne odległości (do kilkuset km) w poszukiwaniu miejsc gniazdowania. W Europie płomykówka najliczniej występuje na południu i zachodzie. Im dalej na północ tym jest coraz rzadsza.

Liczebność populacji polskiej jest szacowana na około 3000 par. Brak jest danych dotyczących zmian liczebności tego gatunku zebranych na reprezentatywnych powierzchniach, ale prawdopodobnie liczebność płomykówki w Polsce maleje. Nasze obserwacje poczynione w kościołach na Mazowszu wskazują, że przynajmniej w tych kryjówkach jej liczebność spadła o około 40% w ciągu 10 lat (1990-2000). Spadek liczebności płomykówki odnotowuje się również w większości krajów europejskich.

Już w lutym płomykówki poszukują miejsca na założenie gniazda.  Do lęgu zwykle przystępują w kwietniu lub na początku maja. Samica składa od 3 do 8 białych jaj. W latach obfitujących w występowanie gryzoni zniesienie może dochodzić nawet do 11 jaj. Są one składane zwykle w odstępach dwudniowych. Wysiadywanie (głównie przez samicę) trwa 30-34 dni i rozpoczyna się od złożenia pierwszego jaja. W związku z tym pisklęta klują się asynchronicznie. Różnica w wieku pomiędzy najmłodszym a najstarszym pisklęciem może więc dochodzić nawet do kilkunastu dni.

W ciągu roku płomykówki wyprowadzają zwykle jedną serię piskląt. Młode opuszczają gniazdo w wieku 7-8 tygodni. Przez kilka następnych tygodni pozostają jeszcze pod opieką rodziców. Zdarza się, że w latach obfitujących w pokarm (gradacje gryzoni) płomykówki mogą mieć dwa, a nawet trzy lęgi. Wówczas pierwsze zniesienia mogą pojawić się już w lutym. Młode z późnych lęgów opuszczają gniazda czasem dopiero w grudniu. W latach, kiedy liczebność ofiar jest bardzo niska część płomykówek może w ogóle się nie gnieździć oraz podejmować wędrówki.  Z kolei wśród piskląt par, które zdecydowały się na gniazdowanie w takich ubogich w pokarm okresach, może dochodzić do kainizmu (silniejsze pisklęta zjadają słabsze). Sowy te nie żyją długo. Większość z nich ginie w pierwszym roku życia. Te które przeżyją krytyczny okres i zdobędą doświadczenie dożywają zwykle kilku lat.

Zasiedla głównie tereny zabudowane - miasta i osiedla sąsiadujące z polami i łąkami, będącymi ich terenami łowieckimi. Warunkiem obecności płomykówki jest występowanie odpowiednich miejsc do wyprowadzania lęgów, czyli kościelnych strychów, opuszczonych budynków, stodół, starych magazynów, młynów, a także gołębników. W ostatnich latach coraz częściej zasiedla stropodachy bloków i kominy wentylacyjne. Zdarzają się także lęgi w transformatorach i wieżach ciśnień.

Skład pokarmu sów określamy analizując ich wypluwki, które zawierają nie strawione części ofiar. Mają one postać kulki i są zwracane przez dziób. Na podstawie oznaczalnych resztek ofiar (najczęściej czaszek) stwierdzono, że głównym pokarmem płomykówki są drobne ssaki. Najczęściej odławiane gatunki to: nornik zwyczajny, mysz domowa i ryjówka aksamitna. Wśród pozostałych ofiar spotyka się drobne ptaki (najczęściej wróble), płazy oraz nietoperze. Wskazuje to, że płomykówka poluje na terenach otwartych, porośniętych niską roślinnością (pastwiska, łąki, pola uprawne), często w pobliżu zabudowy lub między budynkami.

Z punktu widzenia człowieka płomykówka jest gatunkiem bardzo pożytecznym, gdyż jej podstawowym pokarmem są drobne gryzonie, głównie myszy i norniki, powodujące znaczące straty w rolnictwie. Płomykówki często polują wewnątrz budynków - głównie w stodołach, zwłaszcza w okresie zimowym, gdzie ich podstawowym składnikiem pokarmu są wtedy myszy domowe i szczury. Jedna płomykówka zjada dziennie przynajmniej jednego gryzonia, a cała rodzina tych ptaków od 2000-5000 gryzoni w ciągu roku.

Na spadek liczebności płomykówki wpływa przede wszystkim niszczenie miejsc lęgowych (remonty poddaszy, zatykanie otworów wlotowych). Jest to gatunek sowy o wybitnie nocnej aktywności, co wiąże się z niską jej wykrywalnością. Wielu właścicieli budynków, w których gniazduje płomykówka, nie wie o jej obecności. Z braku optymalnych miejsc lęgowych płomykówki zasiedlają budynki, w których są silnie narażone na drapieżnictwo ze strony kotów i kun.

Ponadto wpływ na liczebność gatunku mają także:

• intensyfikacja rolnictwa (zmniejszanie się powierzchni łąk i pastwisk)
• urbanizacja i rozwój trakcji komunikacyjnych (porażenia prądem na liniach energetycznych,  kolizje z samochodami, pociągami)
• zatrucia (środki ochrony roślin, trutki na gryzonie)