Drodzy miłośnicy bocianów,

powoli do końca zbliża się pierwszy miesiąc Nowego 2025 Roku. Poprzedni rok, a  co za tym idzie - również ubiegłoroczny sezon lęgowy bociana białego - mamy już dawno za sobą. Winien więc jestem Wam - wszystkim zainteresowanym dobrostanem bociana białego - kolejne roczne sprawozdanie z działalności Towarzystwa Przyrodniczego "Bocian" w zakresie podejmowanych przez nas starań na rzecz czynnej ochrony tego gatunku.

 

W październiku i listopadzie 2023 roku, na podstawie własnego, szczegółowego monitoringu gniazd, wspartego przez informacje od obserwatorów z różnych części Polski, wysłaliśmy prawie 100 pism do władz samorządowych, burmistrzów miast i wójtów gmin, z prośbą o pomoc w rewitalizacji zagrożonych bocianich stanowisk. Nasze zgłoszenia w sumie dotyczyły 321 gniazd w kilkudziesięciu gminach. Ostatecznie, po naszych zgłoszeniach, do końca 2024 roku, rewitalizacji poddano 130 gniazd, co stanowi ok. 41% wszystkich zawiadomień. Taki poziom wykonalności, w przedziale 40-45% zgłoszeń, utrzymuje się od kilku lat.

 

Z jednej strony, w ubiegłym roku osiągnęliśmy największą liczbę naprawionych w ciągu roku gniazd, z drugiej - w tej beczce miodu jest też kilka łyżek dziegciu.Wspominałem już w poprzednim sprawozdaniu, że zmniejsza się tolerancja mieszkańców wsi i miast na bliskie bocianie sąsiedztwo. Z roku na rok, według naszych obserwacji, trend ten się nasila. Coraz częściej słyszymy od pracowników zakładów energetycznych, że po przyjeździe we wskazane miejsce celem montażu platformy gniazdowej, są proszeni przez mieszkańców najbliższych posesji o zdjęcie gniazda i zabezpieczenie słupa przed jego odbudową. Stąd od liczby gniazd podanej wyżej, należałoby odjąć kilkanaście stanowisk, zlikwidowanych w opisanych okolicznościach.

 

Dzięki współpracy z firmą Harden Construction, w 2023 roku zakupiliśmy 8 platform gniazdowych. Zostały one zamontowane w wybranych lokalizacjach na terenie gminy Zbuczyn, w powiecie siedleckim. Z kolei jesienią ubiegłego roku, dzięki darowiźnie od firmy Alpar, cenionego producenta osprzętu i konstrukcji dla linii napowietrznych niskiego oraz średniego napięcia, pozyskaliśmy dodatkowo 10 platform gniazdowych. Tym razem, przeznaczyliśmy je do montażu w gminie Mokobody, także w powiecie siedleckim. W tym powiecie bociany mają się znakomicie, o czym świadczy ciągły wzrost ich liczebności. Stąd też, potrzeby odnośnie likwidacji zagrożeń nowych gniazd stanowią nie lada wyzwania. Staramy się im sprostać w miarę naszych możliwości. Prace, dzięki pomocy PGE Dystrybucja S.A., Rejon Energetyczny Siedlce, powinny zostać wykonane do końca lutego 2025 roku.

Poniżej przedstawiam spis zrewitalizowanych gniazd, które w wyniku podjętych przez Towarzystwo Przyrodnicze "Bocian" starań, zmieniły swój status z "zagrożonych" na "bez zagrożeń" i są już bezpieczne dla gniazdujących w nich ptaków:

 

1. Jędrzejów Nowy, gm. Jakubów,

2. Zalesie, gm. Sadowne (nowy słup),

3. Świeszewko, gm. Świercze,

4-5. Brok, gm. Brok,

6. Stare Bulkowo, gm. Winnica,

7. Pułtusk, gm. Pułtusk,

8. Chomentów Puszcz, gm. Skaryszew,

9. Holendry, gm. Zatory,

10. Siciarz, gm. Siemiątkowo,

11. Wola Rasztowska, gm. Klembów,

12. Laski, gm. Łochów (nowy słup),

13. Tymianki-Bucie, gm. Boguty-Pianki,

14. Liw, gm. Liw,

15. Anielin, gm. Nowe Miasto,

16. Gójsk, gm. Szczutowo,

17. Nagórki-Olszyny, gm. Drobin,

18. Rojków, gm. Poświętne,

19. Pasek, gm. Klembów,

20. Słopsk, gm. Zabrodzie,

21. Białebłoto-Kurza, gm. Brańszczyk,

22-23. Kiełczew, gm. Małkinia Górna,

24. Wojnów, gm. Mordy,

25. Pianowo-Daczki, gm. Nasielsk,

26. Starawieś, gm. Liw,

27-28. Zalesie, gm. Sadowne,

29. Ocięte, gm. Sadowne,

30. Krzynowłoga Wielka, gm. Chorzele,

31. Borki-Wyrki, gm. Zbuczyn,

32-34. Maciejowice, gm. Zbuczyn,

35-36. Tchórzew, gm. Zbuczyn,

37. Wólka Kamienna, gm. Zbuczyn,

38. Tęczki, gm. Zbuczyn,

39. Modrzew, gm. Zbuczyn,

40. Łęcznowola, gm. Zbuczyn,

41. Grodzisk, gm. Zbuczyn,

42. Skórzec, gm.Skórzec,

43. Jasienica-Parcele, gm. Andrzejewo,

44. Nowa Dzierzążnia, gm. Dzierzążnia,

45. Czołomyje, gm. Mordy,

46. Płosodrza, gm. Mordy,

47. Głuchów, gm. Mordy,

48. Stasin, gm. Paprotnia,

49. Strusy, gm. Paprotnia,

50. Krześlinek, gm. Suchożebry,

51. Nakory, gm. Suchożebry,

52. Kotuń, gm. Kotuń,

53. Polaki, gm. Kotuń,

54. Wojewódki Górne, gm. Bielany,

55. Kosów Lacki,gm. Kosów Lacki,

56. Olszew, gm. Ceranów,

57. Wyrozęby-Podawce, gm. Repki,

58. Wyrozęby-Konaty, gm. Repki.

 

1. Zdziebórz, gm. Somianka,

2. Tymianki-Okunie, gm. Boguty-Pianki,

3. Dziarno, gm. Świercze,

4. Gołębie, gm. Świercze,

5. Janczewo Wielkie, gm. Szulborze Wielkie,

6. Grochówka, gm. Zbuczyn,

7. Tęczki, gm. Zbuczyn,

8. Mystkówiec-Szczucin, gm. Zatory,

9. Żebry-Kolonia, gm. Nur,

10. Wielądki, gm. Korytnica,

11. Poręby Nowe, gm. Dobre,

12. Chabowo-Świniary, gm. Zawidz,

13. Guzowatka, gm. Dąbrówka,

14. Słopsk, gm. Zabrodzie,

15. Białebłoto-Kobyla, gm. Brańszczyk,

16. Dudowizna, gm. Brańszczyk,

17. Nowe Budy, gm. Brańszczyk,

18-20. Kiełczew, gm. Małkinia Górna,

21-23. Rembielin, gm. Chorzele,

24. Kwasy, gm. Zbuczyn,

25. Króle Duże, gm. Andrzejewo,

26. Głuchówek, gm. Przesmyki,

27. Ogrodniki, gm. Mordy,

28. Kopaniec, gm. Zatory,

29-30. Rytele-Wszołki, gm. Ceranów,

31. Rytele-Olechny, gm. Ceranów,

32. Zamoście, gm. Brok.

 

1. Mystkówiec-Kalinówka, gm. Zatory.

 

1-3. Kolonia-Saniki, gm. Tykocin,

4-6. Kolonia-Leśniki, gm. Tykocin,

7-8. Kolonia Tykocin, gm, Tykocin,

9. Sierki-Kolonia, gm. Tykocin,

10. Sawino, gm. Tykocin,

11. Berżniki, gm. Sejny,

12. Żegary, gm. Sejny,

13. Białowieża, gm. Białowieża,

14. Gródek, gm. Klukowo,

15. Ciechanowiec, gm. Ciechanowiec.

 

1. Kostry-Podsędkowięta, gm. Klukowo,

2. Wyszonki Kościelne, gm. Klukowo,

3-4. Łopuchowo, gm. Tykocin,

5. Kolonia-Łopuchowo, gm. Tykocin,

6. Łaziuki, gm. Tykocin,

7. Rzędziany, gm. Tykocin,

8. Kolonia-Sawino, gm. Tykocin,

9. Tykocin-Kaczorowo, gm. Tykocin,

10. Leśniki, gm. Tykocin,

11. Laskowiec, gm. Trzcianne,

12. Wólka Zamkowa, gm. Drohiczyn.

 

1. Nowosiółki, gm. Gródek.

 

1. Zembry, gm. Trzebieszów.

2. Orchówek, gm. Włodawa.

 

1. Zembry, gm. Trzebieszów.

 

- montaż platformy gniazdowej z wyściółką, w miejscu, w którym gniazdo znajdowało się bezpośrednio na przewodach czynnych linii elektroenergetycznych:

1. Biechowo, gm. Miłosław.

 

- montaż platformy gniazdowej z wyściółką, w miejscu,  w którym gniazdo znajdowało się bezpośrednio na przewodach czynnych linii elektroenergetycznych:

1. Strobów, gm. Skierniewice.

 

- montaż platformy gniazdowej z wyściółką, w miejscu, w którym gniazdo znajdowało się bezpośrednio na przewodach czynnych linii elektroenergetycznych:

1. Burdąg, gm. Jedwabno.

 

1. Laseczno, gm. Iława,

2. Stradomno, gm. Iława,

3. Karaś, gm. Iława.

 

- montaż platformy gniazdowej z wyściółką, w miejscu, w którym gniazda znajdowały się bezpośrednio na przewodach czynnych linii elektroenergetycznych:

1. Ujma Duża, gm. Zakrzewo,

2. Lipnica, gm. Dębowa Łąka.

 

W przypadku kilku lokalizacji z przedstawionej wyżej listy, interwencje podejmowały również inne organizacje przyrodnicze. Bardzo się z tego cieszymy. Najważniejszy przecież jest fakt, że zyskały na tym same bociany.

 

W lecie 2024 roku w Polsce i Europie odbył się kolejny, VIII Międzynarodowy Spis Bociana Białego. Ogólnopolskie liczenie bocianów w naszym kraju, koordynowane przez dr Marcina Tobółkę z Katedry Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, wykazało niestety spadek populacji tego gatunku w skali kraju o ok. 10%. Należy więc przyjąć, że w okresie ostatnich dziesięciu lat (MSBB odbywa się co dekadę) z Polski zniknęło ok. 4 tys. par lęgowych bociana białego. W 2004 roku naliczono zaś w Polsce ok. 52 tys. par lęgowych. Spadek jest więc bardzo znaczący. Przyczyn tego zjawiska jest wiele. Jedną z głównych, jest przekształcanie polskiego krajobrazu rolniczego w kierunku niekorzystnym dla bocianów. Miejsca dotychczasowych łąk i pastwisk zajmują, z roku na rok, coraz większe areały kukurydzy, rzepaku i zbóż. Z kolei Unia Europejska w coraz większym stopniu preferuje tzw. chów intensywny (oborowy) - kosztem chowu ekstensywnego, polegającego na wypasaniu zwierząt na naturalnych pastwiskach. Według dostępnych badań nad zachowaniami bocianów, skuteczność polowań tych ptaków na obszarze, na którym znajdują się wolno przemieszczające się po pastwisku zwierzęta gospodarskie, zwiększa się o kilkadziesiąt procent w stosunku do terenów, na których wolnego wypasu nie ma.

 

Bocian biały dalej jest w Polsce gatunkiem licznym. Jednak nie jesteśmy już krajem z jego największą populacją. W ostatnich latach wyprzedziła nas, pod tym względem, Hiszpania. Często w ochronie gatunkowej dzieje się tak, że odpowiednie instytucje i programy ochronne skupiają się głównie na gatunkach o niskiej liczebności, czasem wręcz mocno zagrożonych wyginięciem. Obok gatunków o stosunkowo dużej liczebności, a więc łatwo zauważalnych w przestrzeni, przechodzimy obojętnie. Chociaż i one, jak bocian biały, prawnie podlegają ochronie ścisłej.

 

Jak zwykle, na koniec sprawozdania, przekazuję podziękowania osobom i instytucjom, które w minionym roku bardzo przysłużyły się sprawie czynnej ochrony bociana białego, czy to poprzez remonty bocianich stanowisk, czy poprzez pomoc poszkodowanym w  wypadkach ptakom, czy też prowadząc różnego rodzaju działalność edukacyjną w przedszkolach, szkołach, Gminnych Ośrodkach Kultury i innych instytucjach samorządowych.

 

Szczególnie dziękuję więc Mirosławowi Rzępale (TP "Bocian"), Kamilowi Piwowarczykowi (ośrodek rehabilitacji "Szansa dla Bociana" w Kozubszczyźnie), Arturowi Paulowi (ośrodek rehabilitacji "Pomagam Bocianom" w Pasiece), Anecie Gajko (PTOP Białystok), Jerzemu Sikorskiemu (gm. Boguty-Pianki), Hannie Chromińskiej (gm. Małkinia Górna), Krzysztofowi Stefaniukowi (gm. Huszlew), Elżbiecie Kostce (radnej gm. Biskupiec, pow. olsztyński), Markowi Łęgowskiemu (gm. Iława), Dariuszowi Pawlakowi, Ewelinie Chmielewskiej, Zbigniewowi Wysockiemu (gm. Dzierzążnia), Małgorzacie Mikiciuk (gm. Grębków), burmistrzom: Tykocina, Biskupca (pow. olsztyński), Mordów, Nowego Miasta, wójtom gmin: Andrzejewo, Brańszczyk, Ceranów, Iława, Klembów, Klukowo, Liw, Paprotnia, Poświętne, Repki, Sadowne, Sejny,  Świercze, Trzebieszów, Winnica, Zatory, Zabrodzie, Zbuczyn, pracownikom Referatów i Wydziałów Ochrony Środowiska Urzędów Miast i Gmin. Dziękuję również dr Agnieszce Czujkowskiej, Katarzynie Łochowskiej i zespołowi Ptasiego Azylu w zoo w Warszawie, kierownictwu RE Siedlce i Ostrołęka, kierownikowi PE Przasnysz PGE Dystrybucja S.A., kierownictwu Działu Zarządzania Eksploatacją Ciechanów Energa-Operator S.A., Komendantowi Miejskiemu PSP w Siedlcach st. bryg. Andrzejowi Celińskiemu, mł.bryg. Wojciechowi Jurzykowi, Jackowi Lolo - Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska w Warszawie, Anecie Adamskiej - zastępcy Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie.