Liczenie ptaków migrujących na punktach obserwacyjnych w powiecie łosickim

Kolejny raz spotkaliśmy się na wrześniowe obserwacje ptaków w powiecie łosickim. Tym razem miało to miejsce 13 i 19 września 2015 r. W sumie uczestniczyło w tej niewielkiej akcji 13 osób - członków i współpracowników Towarzystwa Przyrodniczego BOCIAN. Wśród nich znalazły się 3 osoby z Sekcji Zoologicznej Koła Naukowego Wydziału Nauk o Zwierzętach SGGW (Karolina Gajewska, Magdalena Supińska, Joanna Śmigielska). Naszym zadaniem była obserwacja ptaków w godzinach 9:00 - 14:00. Obserwacje prowadzone były na 5 punktach. Tylko na jednym obserwacje były prowadzone kilka dni wcześniej (w gm. Sarnaki).

Punkt obserwacyjny w Kownatach. Fot. M. Rzępała

To już siódmy sezon od kiedy to we wrześniu „czatujemy” na orliki. Oczywiście nie chodzi tylko o ten gatunek. Chcemy się czegoś nowego nauczyć, np. lepiej przyswoić sobie lub nauczyć się nowych głosów kontaktowych w czasie przelotu, zobaczyć jak wygląda migracja ptaków w krajobrazie rolniczym oraz wymienić się doświadczeniami. Ta niewielka akcja ma przede wszystkim wydźwięk edukacyjny.

Poszczególne punkty obserwacyjne znajdowały się w następujących miejscach:
1.Woźniki, gm. Łosice - Agnieszka Parapura, Jan Jejno, Artur Michalak (5 godzin obserwacji)
2.Kownaty, gm. Huszlew - Mirosław Rzępała, Anna Rzępała, Krzysztof Stefaniuk, Waldemar Bielak (5 godzin obserwacji)
3.Olszanka, gm. Olszanka - Maciej Cmoch (3 godziny obserwacji);
4.Walim, gm. Stara Kornica - Kamil Kryński, Karolina Gajewska, Magdalena Supińska, Joanna Śmigielska (5 godzin obserwacji);
5.Franopol, gm. Sarnaki - Jarosław Mydlak (4 godziny obserwacji).

Rano 19 IX było pochmurno i chłodno (ok. 15 °C). Obserwatorów na stanowisku w Kownatach, tuż po przybyciu na miejsce przywitało 5 kobczyków siedzących na linii energetycznej. Wyśmienity początek obserwacji!

Mimo, że co roku ustawiamy się na punktach mniej więcej w połowie września, trafiamy na różne warunki atmosferyczne, które powodują migrację różnych gatunków w innych proporcjach. Dlatego też co roku jesteśmy zaskakiwani innymi ciekawymi obserwacjami. Jak się okazało, w tym dniu dość wyraźnie zaznaczony był przelot ptaków śpiewających, głównie sikor. W sumie 174 modraszki, 124 bogatki, 72 sosnówki oraz kilka czarnogłówek! Liczebności te mogą być podane z pewnym błędem, gdyż sikory często migrują w mieszanych stadach i trudno podać bezwzględne liczby osobników poszczególnych gatunków.

Sikory przed przelotem nad otwartą przestrzenią. Fot. Mirosław Rzępała

Co chwila przelatywały skowronki, zięby, świergotki, pliszki siwe... Na tzw. drobnicę lepiej wybrać się w godzinach porannych, kiedy ich przelot jest najintensywniejszy. Jeszcze o tej porze roku, wiele gatunków przy tak dobrej pogodzie jaka miała miejsce tego dnia, podśpiewywało! Były to m.in. kapturka, piecuszek, pierwiosnek. Ułatwiało to znacznie identyfikację gatunków myszkujących w zaroślach. Pojawiły się również niewielkie stada migrujących żurawi, czajek, grzywaczy, szpaków....

Z upływem czasu ptaki śpiewające już nie migrowały tak intensywnie jak we wcześniejszych godzinach, temperatura wzrosła do 21 °C, zachmurzenie zmalało i zrobiło się gorąco. Taka pogoda sprzyja migracji ptaków drapieżnych. Tak też było... Szponiaste migrowały zazwyczaj na wysokim pułapie i ciężko było je zauważyć. Musieliśmy wnikliwie przeglądać niebo w poszukiwaniu krążących na niebie "kropek".

Jak wiadomo, co roku nastawiamy się na przelot orlika krzykliwego (stąd też takie godziny obserwacji). Niestety tego dnia nie trafiliśmy na tak intensywny przelot gatunku jak w poprzednim roku (teraz 6 osobników, zaś w ubiegłym roku aż 33 osobniki). Spośród ptaków szponiastych najliczniej migrował oczywiście myszołów - 35 osobników.

Kobuz. Fot. Artur Michalak

Łącznie na pięciu punktach odnotowaliśmy 3 448 osobników (od 364 do 1120 na punkcie) należących do 71 gatunków (od 24 do 50 gatunków na punkcie). Średnia liczba osobników na stanowisku obserwacyjnym to 689,6 os./punkt. Obserwacjami, które należy uznać za najciekawsze były:
- kobczyk - 5 osobników;
- rybołów - 1 osobnik wysoko przelatujący na południe o godz. 14:00;
- trzmielojad - 1 osobnik migrujący na południe o godz. 12:06;
- orlik krzykliwy - łącznie 6 osobników: 2 migrujące na wschód (10:00-11:00), pozostałe osobniki odnotowano w trakcie ostatniej godziny obserwacji (13:00 - 14:00): 1(S), 1 (NE), 2 (SW);
- błotniak łąkowy/stepowy - 1 juv. migrujący na zachód;
- droździk - 1 os. migrujący na południe;
- 28 przelatujących stad sikor = ok.360 osobników;
- duża liczebność szczygła - łącznie 123 osobniki (liczebność stad: 30,18, 8, 66, 1).

Warte uwagi obserwacje fenologiczne (dość późne obserwacje) dotyczą:
- muchołówka szara,
- jerzyk,
- gąsiorek.

Tab. 1. Najliczniejsze gatunki podczas wrześniowych liczeń migrujących ptaków w powiecie łosickim

Tab. 2. Najliczniejsze gatunki ptaków szponiastych odnotowane w poszczególnych latach liczeń

Obserwatorzy na punkcie w Kownatach. Fot. M. Rzępała

Tab. 3. Wykaz odnotowanych gatunków na pięciu punktach obserwacyjnych w powiecie łosickim 13 i 19 września 2015 roku.

W porównaniu do poprzedniego roku pojawiły się nowe gatunki. Były to: łabędź niemy, bażant, kormoran, żuraw, dzięcioł zielony , dzięciołek, strzyżyk, droździk, śpiewak, kapturka, gajówka, mysikrólik, sikora uboga, pełzacz leśny , srokosz. Zabrakło zaś: gęgawy, czapli białej, bociana białego, bielika, wodnika, kszyka, siniaka, kukułki, oknówki, pliszki żółtej, białorzytki, piegży, wilgi, grubodzioba.

Warto wspomnieć, że podczas stania na punktach pojawiło się wiele ciekawych obserwacji innych grup zwierząt, np. przenosiliśmy traszkę na drugą stronę drogi przed nadjeżdżających samochodem, widzieliśmy łasicę przepływającą na drugą stronę rzeki, słuchaliśmy rzekotek i żab zielonych, które jeszcze teraz się odzywały!

Zapraszamy na wspólne obserwacje tradycyjnie za rok oraz.... za miesiąc, gdyż prawdopodobnie rozstawimy się na punktach również 17 X. Może być ciekawie!

Agnieszka Parapura